Zamek w Pszczynie – Perła księżnej Daisy
Zamek w Pszczynie nazywany jest polskim Wersalem. Już w zamkowym westybulu zobaczyć można kamienne schody prowadzące na piętro zaprojektowane zgodnie z XVII-wieczną modą przypominającą styl architektoniczny rezydencji królów francuskich. Choć początkowo ( w I połowie XV wieku) pełnił funkcje murowanego zamku obronnego, który oparł się najazdowi husytów w 1433 roku. Zamek stanowił potężną czworoboczną budowlę gotycką – z dwoma budynkami z wieżami połączonymi murem, wałem ziemnym i fosą.
Historia zamku w datach:
1424-1449 – czasy panowania Heleny Korybutówny – zamek jako gotycka budowla obronna
przełom XV/XVI wieku – zamkiem władają książęta cieszyńscy
1517 – król Kazimierz II sprzedaje dobra możnowładcy węgierskiemu Aleksemu Turzo, co kończy okres panowanie piastów na zamku
1548-1765 – panowanie na zamku przejmuje biskup wrocławski Baltazar Promnitz. Lata panowanie jego rodziny to okres, kiedy zamek przekształcony zostaje w rezydencje renesansową. Zamek przebudowany został na trójskrzydłowy pałac barokowy
1765-1846 – książęta Anhalt-Köthen-Pless przekształcają zwierzyniec w park i wznoszą kolejne budowle
1846 – dobra przejmuje Hans Heinrich X, hrabia von Hochberg
1855-1907 – zamek dziedziczy książę Hans Heinrich XI, który panuje tutaj najdłużej. To z jego panowaniem wiąże się obecny kształt budowli. Na ten okres przypadały też lata świetności zamku – rezydencja odwiedzana była przez królów pruskich, niemieckich cesarzy oraz ich królewskich gości z całej Europy
1870-1876 – okres, w którym dokonano przebudowy rezydencji na podstawie projektu wybitnego architekta francuskiego Aleksandra Hipolita Destailleura. Elewacje dwupiętrowego zamku, założonego na planie podkowy, otrzymały wygląd architektury francuskiej XVII wieku. Od strony miasta dobudowano westybul z trzybiegową klatką schodową i monumentalną salę jadalną (mieszczącą stół i 32 krzesła) z dwoma XIX-wiecznymi ogromnymi lustrami o powierzchni 14 m2 każde
1907 – zamek przejmuje Hans Heinrich XV wraz z żoną Mary Theresą Olivią Cornwallis-West, księżną von Pless
1914-1917 zamek staje się siedzibą sztabu wojsk niemieckich i cesarską Główną Kwaterą
1945 – po wkroczeniu Armii Czerwonej w zamku przygotowano szpital. Zamek jak i jego wyposażenie, w tym olbrzymie kryształowe lustra, ocalały
1946 – zamek zostaje otwarty dla publiczności
Przepych magnackiej rezydencji
Wszystkie wnętrza Zamku w Pszczynie odtworzone są z wielką dbałością o szczegóły i przedstawiają magnackie wnętrza mieszkalne z przełomu XIX i XX wieku. Na podkreślenie zasługuje fakt, że w muzeum zachowane jest około 80% oryginalnego wyposażenia, a reszta zrekonstruowana została na podstawie starych fotografii. I tak zobaczyć możemy oryginalne dekoracje , meble, zegary, lustra, dywany i naczynia.
Zamek w Pszczynie należy do tych nielicznych muzeów zamkowych w naszej części Europy, które zachowały tak bogate historyczne wyposażenie. Zamek już od samego wejścia zachwyca swoim rozmachem i pięknem. Do zwiedzania dostajemy dwa w pełni wyposażone i odtworzone piętra mieszkalne oraz gotycką piwnicę ze zbrojownią.
Westybul i klatka schodowa
Klatka schodowa pochodząca z okresu przebudowy z lat 1870–1876 zarówno kiedyś jak i dzisiaj ukazywała się jako pierwsza gościom odwiedzającym zamek, którzy byli olśniewani przepychem i bogatym wystrojem wnętrz. To odczucie zachwytu i bogactwa nie zmalało nawet dzisiaj.
Na początku klatki schodowej ustawiono dwie metalowe, złocone latarnie, dalej z prawej strony dwie ogromne, ok. 2-metrowej wysokości wazy ceramiczne, jedna z motywami wschodnimi. Trzecia waza, ustawiona po lewej stronie, ozdobiona głowami satyrów i innymi motywami antycznymi, wykonana została z zielonego serpentynitu i jest kopią tzw. wazy Warwicka pochodzącej ze starożytnego Rzymu, wydobytej w XVIII w. z dna jeziora w Tivoli.
Westybul pełnił kiedyś funkcje przedpokoju zamku i łączył się z klatką schodową, służącą obecnie jako przejście na kolejną kondygnację zamku.
Parter – apartamenty cesarskie
Większą część parteru zajmuje zrekonstruowany apartament cesarski cesarza Niemiec Wilhelma II z początku XX w.
I tak udając się w podróż po XX-wiecznych apartamentach na parterze zamku oglądać możemy:
Korytarz zachodni z zawieszonymi na ścianach trofeami myśliwskimi, wśród których znajdują się poroża jeleni i przede wszystkim głowa żubra upolowanego w II połowie XIX w. przez księcia Hansa Heinricha XI w Puszczy Białowieskiej
Sypialnia cesarzowej Augusty Wiktorii z łożem osłoniętym częściowo parawanem
Salon cesarski (pokój narad) – największe wnętrze apartamentu cesarskiego, w którym podczas I wojny światowej urządzono tzw. pokój narad. Centralne miejsce salonu zajmuje wielki stół, przy którym cesarz razem ze swoimi sztabowcami podejmował decyzje dotyczące przebiegu wojny
Gabinet cesarza, w którym Wilhelm II prowadził korespondencję i wypoczywał. Centralne miejsce w pokoju zajmuje neobarokowy stół z przyborami do pisania
Garderoba cesarska z dwiema szafami z II połowy XVIII w. na mundury i bieliznę cesarza.
Sypialnia cesarza z łazienką. Głównym meblem w pomieszczeniu jest bardzo nowoczesne jak na XX wiek eklektyczne łoże z baldachimem. Na uwagę zasługują także schowane w boazerii drzwi prowadzące do łazienki z wanną i WC. W rogu znajduje się kominek
I Piętro
Udostępnione dla zwiedzających są:
Korytarz biegnący przez wszystkie skrzydła zamku. Przy wejściu na I piętro stoi rzeźba Egipcjanki Amnesis trzymającej koszyk z małym Mojżeszem. Obok wiszą zrekonstruowane ciężkie kotary, których zadaniem była ochrona wnętrz zamku przed przeciągami. W głębi korytarza widzimy cenny zegar podłogowy z XVIII w.. Idąc dalej skrzydłem zachodnim korytarz, można dojść do prywatnych apartamentów księżnej Daisy
Salon księżnej Daisy – pomieszczenie można obejrzeć przez otwarte drzwi. Jego wyposażenie stanowi połączenie stylu klasycyzującego z Chippendale
Sypialnia, buduar i łazienka, należące do apartamentu księżnej Daisy. W łazience centralne miejsce zajmuje wanna wpuszczona w posadzkę
Przedpokój z wejściami do salonu księżnej Daisy i jej męża. W przedpokoju stoi stolik do gry w karty i trzy szafy, w jednej z nich znajdują się strzelby myśliwskie z XVIII i XIX w. W przedpokoju zobaczyć też można starą gaśnicę przeciwpożarowa z początku XX wieku
Sypialnia księcia
Pokój pracy księcia z bogatym sklepieniem z lunetami, ozdobiony porożami i innymi trofeami myśliwskimi
Przedpokój myśliwski z wielką liczbą trofeów myśliwskich, m.in. spreparowanym wilkiem
Salon narożny, niegdyś pokój bilardowy, obecnie zrekonstruowany w stylu XVIII w. i rokoka. W salonie znajduje się m.in. biurko w stylu Ludwika XV
Biblioteka, wyłożona boazerią orzechową i pokryta bogatą sztukaterią
Salon wielki, usytuowany na osi północnej elewacji zamku, jedno z najbardziej reprezentacyjnych pomieszczeń zamku. W salonie znajduje się kominek, barokowe meble, jest on oświetlony 48-świecowym kryształowym żyrandolem
Salon zielony, pierwsze z pomieszczeń apartamentu gościnnego, w skład którego wchodziła też sypialnia i łazienka, utrzymany w kolorystyce zieleni
Sypialnia żółta z łożem z baldachimem
Łazienka, przeznaczona dla gości księcia
Korytarzyk z kopią posągu Mojżesza Michała Anioła i obrazem Spotkanie Jakuba z Ezawem według Petera Paula Rubensa
Pokój gościnny książąt Reuss, spokrewnionych z Hochbergami, z oryginalną papierową tapetą z XIX w., stołem z fotelikami w stylu Ludwika XVI i toaletką z kompletem łazienkowym z początku XX w
Galeria lustrzana – skrzydło środkowe, z czterema wielkimi lustrami z girlandami i wazonami
Sala lustrzana – jedno z najbardziej reprezentacyjnych pomieszczeń w zamku, powstałe podczas przebudowy w XIX w. Najwyższa (dwukondygnacyjna) sala w zamku jest oświetlona trzema oknami o wysokości 7,5 m; od strony korytarza odpowiadają im przeszklone drzwi, nad którymi umieszczono trzy balkony z balustradami z kutego żelaza. Nazwa sali pochodzi od dwóch ogromnych luster (każde o powierzchni 14m²), umieszczonych naprzeciwko siebie, wyprodukowanych w Paryżu i przewiezionych do Pszczyny, do dzisiaj zachowanych w doskonałym stanie. Sala jest przykryta sklepieniem z malowidłami, na którym zawieszono pięć kryształowych żyrandoli
II Piętro
Zarezerwowane głównie dla gości i ukazujące tradycje łowieckie.
A zobaczyć tu można:
Galeria myśliwska – skrzydło wschodnie. W galerii znajduje się m.in. portret Hansa Heinricha VI Hochberga z Książa, szafy z bronią palną do polowań, skóra niedźwiedzia upolowanego w lasach pszczyńskich, a nad nią wypchany żubr o imieniu Kader z Puszczy Białowieskiej
Skrzydło środkowe galerii kontynuuje temat łowiectwa, eksponując trofea myśliwskie i obrazy o tematyce łowieckiej. Interesującym elementem tej części skrzydła są też drewniane figury małp w kapeluszach, trzymające tacki na bilety wizytowe
Salon muzyczny z fortepianem, na którym miał grać Ludwig van Beethoven
Gabinet pracy, zawiera m.in. biurko i przeszklone szafy z pucharami, kielichami oraz brązowymi figurkami postaci historycznych
Jadalnia secesyjna
W sypialni małżeńskiej stoją m.in. wolutowa kołyska, dwa łóżka
Wystrój skrzydła zachodniego galerii zawiera skrzynie, ławy, lustra, trofea myśliwskie i obrazy
Zbrojownia
Usytuowana w piwnicach składa się z sześciu sal, w których zgromadzono uzbrojenie zaczepne oraz ochronne od XV do pierwszej połowy XX wieku. W gablotach i na ścianach zaprezentowano strzelby, kusze i oszczepy myśliwskie oraz pistolety wojskowe, szable i broń drzewcową.
Dopełnieniem ekspozycji są gabloty ze zbrojami, kolczugami i uzbrojeniem orientalnym.
Księżna Daisy i jej mit
Daisy Hochberg von Pless z domu Mary Theresa Olivia Cornwallis-West urodziła się 28 czerwca 1873. Dzieciństwo spędziła w północnej Walii oraz Londynie. W 1891 roku, w wieku osiemnastu lat wyszła za mąż za księcia Hansa Heinricha XV von Hochberg i przybyła do zamku w Pszczynie. Uchodziła wtedy za jedną z najpiękniejszych kobiet swej epoki.
Do wybuchu I wojny światowej żyła z mężem bardzo wystawnie. Słynęła z bezkompromisowości, bezpośredniości i swobody życia. Walczyła o poprawę bytu biednych ludzi na Śląsku. Ufundowała sierociniec, przychodnię dla pracujących matek oraz szkołę dla ubogich dziewcząt. W czasie I Wojny Światowej była wolontariuszką Czerwonego Krzyża i pracowała w pociągach lazaretach na frontach serbskim, francuskim, austriackim. W 1923 rozwiodła się z księciem i wróciła do Francji. Zmarła w willi w Wałbrzychu w 1943 w wieku 70 lat.
Obecnie księżna Daisy uważana jest przez mieszkańców Pszczyny za najpopularniejszą przedstawicielką rodu władającego zamkiem w Pszczynie. Należy jednak pamiętać, że popularność ta została sztucznie wykreowana w ciągu kilku ostatnich lat w celach marketingowych, wcześniej Daisy była tylko jedną z wielu mało znaczących postaci w historii tej rezydencji.
Na terenie rynku ustawna jest jej ławeczka z posągiem, tak aby każdy mógł choć na chwilę przysiąść obok najpiękniejszej kobiety epoki, również na zamku znajduje się wiele jej zdjęć i portretów.
Jednak zaraz po przyjeździe do Pszczyny Daisy nie miała najlepszego zdania o zamku, pisząc o nim w swoich pamiętnikach:
„Znajdowały się tu hektary tarasów i ogrodów oraz wiele obojętnych rzeźb. Wspaniały porządek reprezentacyjnych przestrzeni z ciężkim bogactwem luksusu, ale bez komfortu i wygody, a nawet bez osobistej łazienki!”
Park Zamkowy
Zamek w Pszczynie stoi na skraju parku krajobrazowego założonego w XVI wieku. Obecnie 160-hektarowy teren składa się z trzech część – parku zamkowego, parku dworcowego i zwierzyńca. W parku odnaleźć można ukryte pomiędzy bukowym, dębowym i sosnowym starodrzewiem romantyczne alejki, mostki łukowe, przepiękne stawy w stylu angielskim, wysepki i malownicze rozlewiska.
Park zachwyca i oszałamia swoim urokiem i ogromem przestrzeni, starymi drzewami i architekturą pomiędzy alejkami.
Cały zamek wraz ze swoim otoczeniem jest przepiękny, idealnie zachowany i odrestaurowany. Wnętrza sprawiają wrażenie jakby zaraz ktoś miał w nim na powrót zamieszkać. I choć są arystokratyczne i magnackie to równocześnie przytulne, funkcjonalne i pełne osobowości ludzi, którzy w nich mieszkali.
Po więcej informacji zapraszam na stronę Zamku w Pszczynie.